Rượu cần theo tiếng S’tiêng gọi là Đ’rắp S’lung hay Rơ nơm Đ’rắp, là thức uống độc đáo và cũng là một loại sản vật gắn chặt với đời sống văn hóa, tâm linh, tín ngưỡng của đồng bào dân tộc S’tiêng ở Bình Phước. Rượu cần được chế biến theo một quy trình công phu, nghiêm ngặt, đòi hỏi người chế biến phải có kinh nghiệm, tay nghề cao.

Rượu cần của người S’tiêng Bình Phước đã hình thành từ lâu đời, có vai trò quan trọng trong đời sống của cộng đồng cư dân này. Hiện nay, nhiều gia đình vẫn duy trì việc chế biến rượu cần để sử dụng hằng ngày trong các dịp quan trọng của gia đình. Rượu cần của người S’tiêng Bình Phước có 2 loại: Rượu cần đắng và Rượu cần ngọt, có nồng độ cồn thấp, mùi thơm nồng, dễ uống. Hai yếu tố tạo nên sự khác nhau của rượu là nguyên liệu chế biến và men làm từ các loại lá cây và vỏ cây.

Khi buôn làng có lễ hội, hoặc gia đình có đám cưới hỏi, về nhà mới, mừng cơm mới,... rượu cần là một trong những thức uống quan trọng không thể thiếu. Bình rượu cần được đặt ở chỗ trang trọng nhất do gia chủ chọn trước và chôn sẵn một chiếc cọc tre để cột tố, ché rượu vào. Ché rượu cũng được bóc màng bịt, châm nước, cắm cần từ trước sẵn sàng cho buổi lễ quan trọng.

Để uống rượu cần, đồng bào S’tiêng thường dùng 1 đến 2 cần. Thông thường, trong các sự kiện trọng đại như ngày lễ, ngày Tết, rượu cần được mang ra đãi khách, và người S’tiêng chỉ cắm một cần. Chỉ trong các lễ cưới hỏi, lượng khách đông thì người S'tiêng sẽ cắm 2 cần. Trong khi uống rượu, để biết lượng rượu đã được uống hết nhiều hay ít, nhằm đảm bảo công bằng, bình đẳng, người S’tiêng dùng một cành cây có nhánh gác ngang miệng của ché, tố, gọi là Kê Nhệt Pê để đo mực rượu đối với người uống. Người uống phải hết ít nhất một Kê Nhệt Pê mới chứng tỏ là quý nhau.

Rượu cần của người S’tiêng Bình Phước là một sản vật đặc trưng, góp phần làm phong phú, đa dạng của văn hóa ẩm thực Việt Nam nói chung và Bình Phước nói riêng. Theo khảo sát trên địa bàn tỉnh Bình Phước, tuy cách thức chế biến rượu cần của người S’tiêng ở các vùng là tương tự nhau, nhưng nguyên liệu để chế biến lại có sự khác nhau, phản ảnh sự đa dạng về cách thức chế biến cũng như hương vị rượu cần của người S’tiêng Bình Phước. Rượu cần của người S’tiêng cũng thể hiện văn hóa ứng xử của cư dân với cộng đồng, mối quan hệ gắn kết cộng đồng, là thức uống không thể thiếu trong dịp lễ hội, đám cưới, mừng nhà mới, mừng cơm mới… Từ đó, mối liên hệ, đồng cảm, thấu hiểu giữa người với người được nâng lên, ngày càng gắn kết. Kỹ thuật chế biến rượu cần của người S’tiêng Bình Phước còn thể hiện những tri thức dân gian về nhận diện tự nhiên, khai thác tự nhiên để phục vụ các nhu cầu của cuộc sống. Để chế biến từ những loại cây, lá cây mọc trong tự nhiên thành loại rượu cần thơm ngon, đậm đà, riêng có của người S’tiêng Bình Phước, họ đã ghi nhớ, chắt lọc, sáng tạo và tích lũy kinh nghiệm qua hàng trăm năm lịch sử.

Rượu cần của người S'tiêng Bình Phước

Với giá trị tiêu biểu, tri thức dân gian, nghề thủ công truyền thống, kỹ thuật chế biến rượu cần của người S’tiêng đã trở thành một trong những giá trị văn hóa độc đáo của vùng đất Bình Phước. Do đó, ngày 20/12/2019, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã quyết định đưa kỹ thuật chế biến rượu cần của người S’tiêng Bình Phước vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia tại Quyết định số 4597/QĐ- BVHTTDL.

Lễ Công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Rượu cần S’Tiêng cũng chính là món đặc sản sẽ làm nhiều du khách mê đắm khi uống thử. Rượu được chế biến hoàn toàn thủ công mang đến hương vị cay nồng vô cùng đặc trưng. Và hơn thế nữa đối với người S’Tiêng hay người dân Bình Phước, rượu cần còn là một món quà, sản vật quý giá, thể hiện tình yêu thương gắn kết giữa đồng bào, xóm làng lại với nhau.

                                                                                                                               Tác giả: Minh Ngọc